Aanpassen…je hoort tegenwoordig vaak dat kinderen dat doen. In de klas, op de sportclub, overal waar ze komen en in een groep functioneren. Je aanpassen naar je omgeving. En thuis escaleert het.
Maar wat is dat dan precies? Hoe ziet dat er in de praktijk dan uit? Is het altijd fout? Is het nodig? Kun je dit zien als leerkracht of pm’er?
Om de laatste vraag maar eerst te beantwoorden; meestal niet. En dat maakt het meteen lastig. Het hele aanpasproces gebeurt intern namelijk. Ik neem je mee in een voorbeeld wat ik zelf, als volwassen vrouw, ervaren heb.
Ik sta op een school voor een kleuterklas. Werken in het onderwijs betekent ook af en toe een studiedag met je hele team over bepaalde onderwerpen. Deze week hadden wij met ons team een studiedag. Ter voorbereiding kreeg ik een boek waar ik in ieder geval een bepaald hoofdstuk uit moest lezen. Toen ik het las, kreeg ik al vlekken in mijn nek. Dit was niet waar IK voor sta; ik ben het met het stuk helemaal niet eens, maar werk wél op een school waar ze hier (blijkbaar) wel voor staan. Dilemma dus. Wat er intern bij mij gebeurde bestond vooral uit onzekerheid. ‘Ben ik zo anders?’, ‘Hoe kan ik nu zeggen dat ik het niet eens ben met dit?’, ‘Moet ik dit doen??’, ‘En als ik dat niet wil, wat gebeurt er dan?’, ‘Snap ik wel hoe lesgeven aan kleuters werkt?’, ‘Heb ik het mis?’, ‘Ben ik de enige die anders denkt?’, ‘Wat als…?’. Etc. Ik was zo in twijfel over mijn eigen kunnen, mijn eigen visie en mijn eigen ideeën dat ik even niet meer wist wat ik moest doen. Ik ken mezelf en ik weet dat ik een bepaalde houding kan aannemen als ik fel word (dit is mijn vurige passie, mijn strong will, mijn eigenzinnigheid). Dat is niet altijd fijn voor mijn collega’s; ik kan nogal hard overkomen, terwijl ik dat anders bedoel. Het is wie ik ben, maar na 43 jaar ervaring weet ik dat mensen hier niet blij van worden en pas ik me dus aan.
Ik besloot om de dag open tegemoet te treden. Zei tegen mezelf: ‘Misschien leer ik er nog wat van’. Ik zou mezelf kalm houden. Zo lang werk ik er nog niet en als ik fel ben, ben ik niet op mijn leukst. Kortom; ik ging aanpassen, me inhouden en daarmee mezelf verloochenen. Gevolg: slechte nachten, hartkloppingen en zenuwen voorafgaand aan de dag.
De dag kwam en zoals verwacht, was ik het niet eens met de inhoud. Ik stelde kritische vragen, maar hield me verder gedeisd. In de pauze werd ik aangesproken dat ik te fel en aanvallend was. Ik begreep en begrijp het nog niet. De dag heb ik verder bijna zwijgend doorgebracht, mijn hoofdpijn voelde ik opkomen en die is de rest van de dag niet meer weggegaan.
Dit gebeurt vaak ook met hoogbegaafde kinderen in de klas. Kinderen voelen feilloos aan hoe ‘het moet’ en doen dat dus ook. Maar ze verloochenen zichzelf ermee. Mijn dochter zat tegelijkertijd in eenzelfde proces. Zij zit in groep 8 en op school beginnen ze met de cito’s. Deze worden op school erg belangrijk gemaakt. Ik zag bij haar dezelfde symptomen ontstaan als bij mij; stress, gedoe in haar hoofd en twijfel over zichzelf. “Waarom vind juf het dan zo belangrijk??”. Tja, daar heb ik geen antwoord op. Na een gesprek over hoe wij over de cito en het advies denken kon ze het iets meer loslaten.
Ik als volwassene kan hier inmiddels mee omgaan. Ik wéét wanneer ik me aanpas en kies daar soms dus bewust voor omwille van mijn omgeving. Ik weet ook dat ik dit niet moet blijven doen en als de situatie op mijn werk niet verandert kan ik daar als volwassene mijn eigen conclusies uittrekken en actie ondernemen. Maar kinderen niet. Die moeten naar school, elke dag naar de omgeving waar ze soms helemaal niet prettig zitten en niet goed functioneren OMDAT ze zich uit noodzaak aanpassen. Door dit hele gebeuren op mijn werk deed me het weer beseffen dat dat zwaar moet zijn voor kinderen. Je elke dag aan moeten passen omdat je anders niet door de dag komt.
Gelukkig zijn er ook talloze voorbeelden waarbij kinderen wél gezien worden en mogen zijn wie ze zijn, ook al zijn ze soms fel en vurig. Inmiddels lukt het me meer en meer mijn eigen vuur te waarderen. ’s Middags kwam toevallig (?) mijn bestelde boek binnen: ‘Draak Vurig en het vuur’ binnen waarin het gaat over dat het vuur in Draakje Vurig óók van heel veel waarde is.
Ik hoop van harte dat leerkrachten het vuur in sommige kinderen gaan zien als waardevol en mooi. Ik doe mijn best om de kinderen waarmee ik werk hen hun eigen vuur te leren waarderen en het op de goede manier te leren gebruiken.
En mijn werk? Ik maak keuzes die mij passen; ook dat is een proces wat met vuur en passie gepaard gaat en dat is allemaal oké. Ook ik kom wel waar ik zijn mag.
